Bestuurlijke samenvatting

De grootste afwijkingen worden veroorzaakt door extra ontvangsten voor activiteiten die nog in 2024 uitgevoerd worden of in de toekomst tot extra lasten zullen leiden, zoals de vluchtelingenopgave. Daarnaast zijn er ook werkzaamheden en projecten die nog niet in 2023 uitgevoerd of afgerond konden worden. Bij de wettelijk bepaalde open-einde regelingen zien we een nadeel op de jeugdzorg terwijl de kosten voor Wmo en inkomensregelingen juist meevallen ten opzichte van de prognoses ten tijde van de 2^e tussentijdse rapportage. Ten slotte levert de herziening van de grondexploitaties een voordeel op. De grootste afwijkingen (voor- en nadelen) zijn in de onderstaande tabel opgenomen.

Bedragen x € 1

Vluchtelingenopvang (€3.473.000 voordeel)
In 2023 heeft de gemeente kosten gemaakt rondom het organiseren van de opvang van de vluchtelingen uit Oekraïne, waaronder huur-, personeels- en energiekosten, kosten voor beveiliging en leefgeld. Het Rijk vergoedt in 2023 via normbedragen waar de gemeente per saldo een voordeel van € 3,21 miljoen op heeft gerealiseerd. Ook is er voordeel op de afwikkeling van de bekostigingsregeling Oekraïne opvang 2022 van circa € 260.000.

Voorgesteld wordt om dit saldo te storten in een nieuw te vormen bestemmingsreserve 'Vluchtelingenopvang’. Hiermee wordt een buffer gecreëerd voor toekomstige ontwikkelingen rond de vluchtelingenopvang die op de gemeente afkomen en de doorgevoerde verlaging van het normbedrag per 2024.

Nog te realiseren activiteiten uit 2023 in 2024 (€ 4.051.000 voordeel)
Een aantal geplande werkzaamheden heeft nog niet (volledig) kunnen plaatsvinden in 2023. Het betreft lopende projecten die vertraging hebben opgelopen of waarvan de uitvoering pas laat door het Rijk is aangekondigd, waardoor deze niet konden worden afgerond in 2023. Enkele voorbeelden hiervan zijn de (uitvoerings)kosten voor de energietoeslag, de afronding van welzijnsgesprekken, voortdurende werkzaamheden met betrekking tot de implementatie van de Omgevingswet, het groene actieplan, deelmobiliteit, het resterende budget voor versterkingsgelden, het resterende budget voor mobiliteitsmaatregelen rondom de Mall. Ook de verhuiskosten voor de huisvesting van Stadsbeheer worden pas in 2024 gemaakt. In de bijlage bij de jaarstukken vindt u een gedetailleerd overzicht van de overhevelingen van budgetten van 2023 naar 2024

Inkomensregelingen € 700.000 (voordeel)

In 2024 zijn minder verzoeken geweest voor leenbijstand en er is een klein voordeel op de kosten voor bijstandsuitkeringen (1%) ten opzichte van de prognose bij de 2e tussentijdse rapportage 2023. Overigens is er bij de bijstandsuitkeringen nog altijd sprake van een tekort ten opzichte van het bedrag dat het Rijk hiervoor aan onze gemeente uitkeert.

Herziening Grondexploitaties € 650.000 (voordeel)
Bij de herziening van de grondexploitaties is gebleken dat de Verliesvoorziening van Vlietvoorde verlaagd kan worden omdat de opbrengstverwachting hoger is en er planoptimalisatie heeft plaatsgevonden door middel van 2 extra woningen. Dit levert een voordele van €650.000 op.

Treasury € 962.000 (voordeel)
Door de hogere rentetarieven in 2023 is er een hogere rentevergoeding gerealiseerd over het saldo schatkistbankieren. Tevens is de bespaarde rente op eigen financieringsmiddelen hoger dan begroot. "Bespaard" geeft aan dat door het beschikbare eigen vermogen, rentekosten bij het aantrekken van een lening wordt voorkomen.

Onderwijsbeleid € 320.000 (voordeel)
De subsidie inkomsten voor zowel het Nationaal Programma Onderwijs als Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) zijn hoger waardoor inzet van de begrote gemeentelijke middelen niet nodig was. Ook vallen de kosten voor leerlingenvervoer iets lager uit doordat afgerekend wordt op daadwerkelijk gereden kilometers.

Verkeer en Vervoer € 300.000 (voordeel)
Door capaciteitsgebrek is het regulier budget voor kleinschalige verkeersmaatregelen en fietsdepots niet volledig ingezet. Ook konden, vanwege de natte weersomstandigheden in het laatste kwartaal, de werkzaamheden aan de belijningen niet uitgevoerd worden.

Wmo € 270.000 (voordeel)
Het aantal cliënten dat in 2023 huishoudelijke ondersteuning ontving is, ten opzichte van de tweede tussentijdse rapportage, enigszins afgezwakt eind 2023. Daarnaast leidt een tekort aan arbeidskrachten bij de zorgaanbieders tot verminderde inzet op de afgegeven indicaties. Bij Wmo begeleiding is juist sprake van een iets hogere kosten door zwaardere indicaties die worden afgegeven aan bewoners die langer zelfstandig blijven wonen. Per saldo ontstond een voordeel ten opzichte van de begroting.  

Wachtgeld wethouders € 240.000 (voordeel)
De voorziening wachtgeld wethouders is gebaseerd op de loonsom en resterende maanden waarin voormalig wethouders recht hebben op wachtgeld waarop de hoogte van de voorziening wordt bepaald. De hoogte fluctueert jaarlijks en zorgt in 2023 voor een vrijval uit de voorziening.

Legesopbrengsten € 120.000 (voordeel)
Als gevolg van het verlengen van de geldigheid van paspoorten en rijbewijzen van 5 naar 10 jaar ontstaat er een golfbeweging in de legesopbrengsten. Dit leidt tot een voordeel in 2023 ten opzichte van de begroting. Ook de legesopbrengsten van naturalisatie zijn hoger dan begroot.

Bouwleges € 540.000 (nadeel)
In 2023 zijn er minder inkomsten voor bouwleges dan begroot. De gemeente maakt een prognose van de vergunningaanvragen op basis van toekomstige ruimtelijke initiatieven en projecten, maar heeft geen invloed op welk moment een ontwikkelaar een aanvraag daadwerkelijk indient. Tegenover de lagere bouwlegesopbrengsten zijn er minder kosten dan begroot doordat er minder vergunningaanvragen zijn afgehandeld. Per saldo levert dit een nadeel van € 545.000 op.

Herenstraat 42-44 € 1.500.000 (nadeel)
Eind 2023 bleek dat de overdracht van het pand aan de Herenstraat 42-44 pas in 2024 plaatsvindt.

Jeugdzorg € 900.000 (nadeel)
Door een stijging van het aantal cliënten en een stijging van de gemiddelde kosten per cliënt, zijn de kosten voor jeugdzorg 3% hoger dan begroot. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door een toename in de psychische problematiek onder jeugdigen. Daarnaast zijn jeugdigen langer in zorg, wat wordt veroorzaakt door de toename van de complexiteit van de problematiek en knelpunten in het opschalen en afschalen van zorg als gevolg van wachtlijsten bij zorgaanbieders. Het aantal cliënten met een jeugdbeschermingsmaatregel is in 2023 afgenomen.

Realisatie investeringsplan 2023

Voor 2023 stond een bedrag van € 22,3 miljoen aan investeringsuitgaven gepland. In werkelijkheid is dat € 11,2 miljoen geworden. Dit betekent dat in 2023 circa 50% van het totaal beschikbare investeringsbedrag is uitgegeven. Dit is lager dan we tijdens de tussentijdse prognose in de tweede helft van 2023 hadden voorzien (verwachting was 70%) en is met name te wijten aan onderstaande grotere investeringen waarbij een bedrag niet in 2023 maar in 2024 of later wordt uitgegeven:

• Maartenscollege (€ 1,3 miljoen)
• ICT-investeringen (€ 0,6 miljoen)
• Verkeersregelinstallaties (VRI's) (€ 1 miljoen)
• Parkeergarage Rijnlandstraat Noord (€ 0,5 miljoen)
• Bouwkosten Dokter van Noortstraat (€ 1,1 miljoen)
• Bibliotheek Leidschendam (€ 1,8 miljoen)
• Nieuwbouw pand SB (€ 1,3 miljoen)

De vertragingen in investeringsprojecten worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder lopende bezwaarprocedures en vertraagde realisatie van woningbouwplannen. Ook het integraal aanpakken van projecten zoals rioolvervanging en afhankelijkheden van andere partijen spelen een rol. Verder werd de uitvoering van ICT-investeringen uitgesteld vanwege het volgen van het tempo van de landelijke transitie van de basisregistraties (SOR). Daarnaast zijn voortschrijdende ontwikkelingen en capaciteitstekorten voor duurzaamheidsmaatregelen van invloed, evenals langere aanbestedingstrajecten die de afronding van projecten naar 2024 verplaatsen. Tegelijkertijd zijn sommige investeringsprojecten juist eerder afgerond dan verwacht, zoals de rugbyaccommodatie bij Westvliet.

Overprogrammering heeft onze blijvende aandacht, maar blijkt ook vaak niet te voorkomen. Overigens leidt een onderschrijding van het investeringsvolume op jaarbasis niet automatisch tot uitstel/afstel van gehele investeringsprojecten. Deze vertragingen leiden alleen tot lagere kapitaallasten in komende jaren als de einddata van de projecten ook opschuiven.

Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers op te kunnen vangen en haar taken te kunnen voortzetten. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de weerstandscapaciteit (het totaal van algemene reserves en de post onvoorzien) en van het risicoprofiel (totaal van risico’s).

Het risicoprofiel is € 586.000 lager ten opzichte van de jaarrekening 2022. De totale weerstandscapaciteit is in 2023 met afgerond € 6 miljoen afgenomen met name de onttrekkingen ten behoeve van het vormen van bestemmingsreserves voor het vormen van bestemmingsreserves CID Binckhorst Velostrada en Leefbaarheid (respectievelijk ( € 3 miljoen en € 5,7 miljoen).
De weerstandscapaciteit is 8,5 maal zo groot als het risicoprofiel. Dat betekent dat het weerstandsvermogen, gemeten aan de algemene norm van de NAR, uitstekend is.